Angstkranten en starende drones (deel 1)
Een analyse en therapeutisch schrijfsel over onze media en angst
Impact van uw Angstkrant *
(* dit is een long-read, en voor de mensen zonder tijd en zonder geduld, de TLDR : “stop met kranten lezen”)
Een man van in de 60 met het beige “oudemannen” uniform aan, trachtte een gesprek aan te knopen, out of the blue. Aangezien ik iets onaardigs had gemompeld bij het opstappen van de tram en het constateren dat de abonnements-aftik bakjes opnieuw niet werkten. Dat was genoeg blijkbaar…
“Nogal iets met die rampen overal he?”
Hij was overduidelijk licht geagiteerd door iets dat hij voordien op een nieuwsuitzending had binnen gekregen in z’n volg-brein.
Ik keek hem aan en meldde meteen dat ik geen televisie keek. Iets dat ik wel vaker doe, om meteen duidelijk te maken dat ik geen voornaam-BV ken of andere fait-divers die belangrijk gemaakt worden tussen 19u45 en 22u.
Hij ging echter door want verstoke TV kijkers gaan er van uit dat iedereen ook verstokte TV kijker is. “Wat zou je anders doen ‘s avonds?”.
Hij wilde me van iets overtuigen, om er een gesprek over aan te kunnen knopen, de arme ziel.
“Al die mensen zullen moeten gaan lopen” (in het plat Antwerps “gong loejpe”).
Ik wilde net vragen vanuit welk punt deze niet-nader-genoemden dan wel moesten gaan vluchten, en naar welk ander punt ze gingen. Hij was me echter te snel af. Hij ging verder: “En da komt allemol no iere zenne”. Waarna hij rond keek alsof hij zich schaamde voor deze uitspraak.
Ik knikte meewarig, en stap ostentatief m’n linker oordopje terug in.
Ik luisterde naar een nummer van Front 242 zodat de pulserende muziek z’n gewauwel overstemde.
Met TV-zombies kan je niet meer echt praten, heb ik geleerd. Het klinkt arrogant misschien, maar het is puur tijdverlies geworden.
Ik fantaseerde een David Attenborough stem die het tafereel overdubde als in een natuurdocumentaire:
“Deze mensensoort, Homo Televisicus, is een ondersoort geworden die zich voedt met chips, cola. Ze paren vooral in de winter, en beperken zich tot het herhalen van wat er op “de buis” kwam, vooral tegen andere leden van de soort. Een uitstervende soort die veelal in groep beweegt en niet meer in staad is kritisch te denken of onderscheid te maken tussen fictie en realiteit. Ze zijn bang van een hele reeks zaken, waaronder: Tesla wagens, bitcoin, natte doekjes, trapleuningen, hagelbollen en elektrische apparaten, vlees, melk, rietjes...”.
De man in kwestie vond na enkele pogingen iemand anders om mee te praten, een zenuwachtig persoon in een trainingspak die een overvolle Aldi draagtas neerzette vlak naast hem. Daar vonden deze twee leden van de Homo Televisicus groep, de bevestiging die ze zochten. Ze hebben angst als bindmiddel, het is de maïzena die hen samenhoudt als soort.
Krabbenmand
Door twijfel, hoop, geluk en angst gemengd met gevoelens des mensen, is het voor velen in deze maatschappij een krabbenmand geworden.
Waar ze dan “een gids” zoeken, een leidraad, houvast en vooral zelf stilaan het stuur loslaten. Ze hebben immers geen tijd, geen zin, of gewoonweg niet de capaciteiten om zelf iets uit te zoeken of te proberen vatten.
Of het nu gaat over financiële beslissingen nemen, een job naar behoren uitvoeren of simpele zaken zoals het nieuws volgen (als dat al hoeft trouwens), je kan er prat op gaan dat mensen nooit hun eigen organisatorisch talent aanboren.
Ze gaan liever op zoek naar een gids, een weg om te volgen die al bewandeld werd door anderen. Ook wanneer deze weg systematisch fout liep of dood liep. Men gaat door, zoekt naar een weg die al genomen is, nog liever dan een eigen ding met de nodige risico’s te ondernemen of uit te zoeken.
Da’s de kern waar ons nieuws momenteel op teert (of draait).
Allemaal mini industrieën die willen capteren op de onwetendheid, angst of richtingsloosheid van velen. De consulentes en webinar-krabbers verdringen zich dan ook op Facebook en andere kanalen om ook een graantje te kunnen meepikken van deze grote koek, waar ie-de-reen van kan mee smullen.
Weet u niets over fietsen: volg onze gids
Voelt u angst voor het klimaat: volg onze cursus
Wilt u snel rijk worden en ontsnappen uit de krabbenmand: volg onze beleggings-gids
Wilt u een gezond lichaam maar er geen hol voor doen? Schrijf u snel in, en slik onze rommel
Wilt u af van uw angst? Neem dit pilletje!
Men geeft kortom in onze media de aanzet, een leidraad, aan mensen die in eigenlijk een schaap zijn in een te kleine weide, maar schrik moeten hebben van gras, of zich moeten schamen omwille van hun wollen vacht en vooral “mèèh” moeten blijven zeggen.
Zulke leidraad kan allerlei vormen aannemen.
Bijvoorbeeld een krant als De Standaard, ook wel “De Angskrant” bij uitstek, waarvan de redactie blijkbaar erg tuk is op angsten, schaamte en gevoelens extrapoleren van bij hun freelance journalisten uit, in de richting van hun veelal argeloze lezers.
Hun doelpubliek is me geheel onduidelijk, want doommetal luisteraars, mensen die alle boeken van Alain de Botton hebben gelezen en fans van zelfmutilatie-videos zijn denk ik net iets te dun bezaaid om een krant mee in leven te houden (zie: De Morgen). Maar wie weet is dat wel het doel.
A river for your people
Vroeger was de leidraad bij de brave Belgen "meneer pastoor”, die later plaats moest ruimen (in floeren broek) voor youtube-goeroes of instagram-sensaties (in yoga-pants). Er zijn evengoed vele (fake)experten, (hun boekjes slijtende) specialisten en “ervaren” stemmen in de alomtegenwoordige media die de rol tegenwoordig op zich nemen, samen met enkele vooraanstaande stemmen uit de politie en de talking heads uit enkele industrieën die die stukken markt hebben ingenomen.
Ze slaan hun tenten op in uw gedachten, en mogen met de regelmaat van de klok in de media hun “imprint” achterlaten.
Of ze nu logica of waarheden komen verkondigen of niet trouwens.
Ze worden zelden geconfronteerd met leugens of zaken die achteraf gezien niet bleken te kloppen, ze geven evenmin zelf in retrospect enig rekenschap.
Dat hoor je NOOIT.
(“Ik zat heel fout met deze voorspelling” of “De beurstips die ik gaf, gaven zulke slecht eindresultaat dat ik me zo erg schaam en dus nooit meer op TV wil komen. Sorry mensen, ik ben een loser die u de BEL20 aandelen die we niet verkocht kregen aan de straatstenen bleef aanprijzen en een te groot maatpak aan heeft waar hij zich kapot in zweet.”… zijn niet echt uitspraken die we horen, maar wel zouden moeten horen af en toe.)
Een beetje zoals “Krusty The Clown” uit de serie “The Simpsons”, staan ze er op de duur bij om om-het-even wat te promoten en aan te raden, omdat ze uitverkocht zijn, en verder hun gezicht en imago uithoeren aan wie hen daar voor betaald.
De wind in de zeilen, komt van de kudde kijkers, scrollers en luisteraars die in een kudde rondfladderen of in een krabbenmand leven en nul reflectie hebben.
Meer nog, wanneer je daar zelfs maar een vraag over stelt; hoor je steevast thuis in de hokjes die ze hebben bedacht voor alle dissidente mensen: racisten, wappies, orde-verstoorders, extreem-linksen, extreem-rechtsen, oude zakken, kleuters, losers, marginalen, fantasten, complot-denkers, en uiteraard het eeuwige: “u bent niet het doelpubliek” als laatste redmiddel wanneer je een opmerking zou maken.
Neen, ik ben niet uw doelpubliek, I f’ing know.
Sommigen van deze talking heads, zijn er zo goed in geworden dat ik ze ergens ook moet bewonderen om hun inventiviteit om te blijven draaien.
Deze (kleine) groep goeroes en betweters, gaan in hun eigen (mooi voor concurrentie afgebakende en afgeschermde) vakgebied al zo lang mee, dat ze de facto de “go-to” expert worden.
De meneer pastoor voor dat segment van informatie, wordt dan exclusief de vleesgeworden handpop van een bepaalde industrie of concept.
Of het nu over chemie-reuzen, klimaat, banken of frisdranken gaat, altijd steeds opnieuw is alles een mini-industrie. Zelfs de ogenschijnlijk brave eerlijke concepten die het allemaal enkel voor de mensen doen (zoals sommige NGO’s of politieke formaties).
Zulke imago bouwers en handpoppen, worden groter dan hun naam en concept na een tijd. Ze hebben een personencultus om zich heen opgebouwd. Dankzij TV makers en hun industrie die iemand moeten maken of breken.
Zelfs wanneer er zwart op wit kan bewezen worden dat ze onzin komen slijten (of voorspellingen doen die nooit uitkomen) blijven ze op post, tot ze letterlijk op uw TV scherm omvallen en vervangen moeten worden door een goedgekeurd nieuw exemplaar.
Een eerste voorbeeld uit de beurs/bank wereld is uiteraard Paul d’Hoore, die inmiddels zelfs na meerdere jaren foute voorspellingen, halve informatie of ronduit ongeïnformeerd gezwets toch op post blijft, en nog steeds Barco, Recticel aandelen mag komen slijten. Of z’n duim omhoog mag blijven houden bij al die verlieslatende schema’s en bank-fondsen waar mensen in de vernieling worden gereden.
Een tweede voorbeeld is Stijn Baert, iemand die in 2021 voorspelde dat er een enorme werkloosheidsgolf aan kwam “de komende maanden” en “nu”. 1
Desondanks z’n vele halfslachtige meningen en halve info, die overigens nooit in een echt debat aan bod mogen komen, blijft de man op post.
Meer nog, hij vond er de kunst in om arbeids-conditie angst aan te wakkeren en intussen zelf de beste biefstukken mag gaan keuren voor een lokaal angstkrantje. Want economen kennen natuurlijk alles over de gaarheid van vlees.
Ik zou’m prompt ook een kookprogramma geven zelf, waar hij bij voorbeeld zonder index-aanpassing moet koken, alle ingrediënten zelf moet bij elkaar sprokkelen in de wilde natuur met primitieve middelen,…de film locaties voor “Deliverance”, zijn nog vrij hoor ik. Success verzekerd met dat concept.
Stijnerizering
Tevens kan je niet wegkijken over hoe zulke figuren zich op allerlei alternatieve manieren in de kijker gaan beginnen lopen, los van hun dagelijkse bezigheden of core-business.
Niet dat men nooit wat van hun echte leven mag laten zien uiteraard, daar niet van. Wanneer je echter een arbeidseconoom bent, of een beursspecialist, een deskundige over verkeersstromen, viroloog, telecom-expert,… weinigen onder het zogezegde doelpubliek in deze enorme parochie van 11 miljoen mensen, zijn oprecht geïnteresseerd in welke brasserie u aan doet en welke geurkaas uw partner in de Hema heeft gekocht.
Het gaat allemaal natuurlijk om imago opbouwen, om ofwel een politieke carrière voor te bereiden. De ene keer ben je een nonchalante arbeider die “real life” stories vertelt, en voor je’t weet sta je op de lijst van een socialistische partij, … toevallig waar ook je ouders iets in deden.
Of je bent de spreekbuis van een beleid, of bedrijf, dat mensen in bepaalde gedragingen gaat manipuleren.
Daarom ook, dat bepaalde producten vaak zijn uitverkocht in de winkel, net nadat een of andere BV (of fake fijnproever) de huismerken en B-merken is komen vergelijken in de Gazet Van Antwerpen, en er o-wonder om de beurt één van de supermarkten mag schitteren met frisko’s, speculaas, choco, yoghurt, fake pralines of opwarmmaaltijden.
Helemaal belachelijk wordt het, wanneer men nog dieper in hun doen en laten laat kijken en we mee mogen genieten van hun TV-kijk voorkeuren. Waarbij de TV-zombies en Homo Televisicus aan de anderen uit gaat leggen hoe “goed” iets anders op de TV wel is.
Stijn is ook in deze laatste branche ene uitblinker, waarbij hij de moed en zelfopoffering aan de dag had gelegd om zich kenbaar te maken als fan van FC de Kampioenen, en tevens trotse bezitter van de volledige DVD-box van dit Magnum opus der Vlaamschen cultuur. 2 De moed die hiervoor nodig was, is waarschijnlijk omgekeerd evenredig met het aantal biefstukken dat hij gratis mocht proeven.
Een en ander stond in “Dag Allemaal” dus het moet wel waar zijn. 3
(zie footnotes voor de bronnen)
Dat u het sujet in kwestie, die nuttige inzichten zou moeten geven over de arbeidseconomie (in plaats van een keerborstel te imiteren), zelf na zo’n optreden minder serieus neemt is ook gewoon uw eigen fout. Schaam u!
De street-cred kan er enkel op verbeteren na het lezen van de vele meningen over zaken die totaal buiten zijn (en onze) comfort zone liggen.
Eigenlijk ligt Stijn zelf ook gewoon buiten diezelfde comfort zone, beste kranten.
Terug naar onze krabbenmand echter, waar Stijn waarschijnlijk af en toe ook een krab uit neemt om deze met de juiste look en kaassaus op te eten in “Brasserie 1929” en vervolgens te beoordelen in Dag Allemaal. Je moet met iets uw tijd (en een blad) opvullen uiteraard.
Vaak wordt men echter verder de krabbenmand in geduwd door dit soort talking head achtige mensen. En ze gaan hard. Want niemand mag zelfs maar de illusie hebben dat ze geen status verdienen, geen meerwaarde hebben, en dat hun job overbodige rommel is die enkel maar dient om enkele plutocraten nog eens 10 jaar uitstel van executie te geven. 4
Of het nu gaat om slechte beurstips, horror-vakanties, halve waarheden over geschiedenis, slecht financieel advies, tech-tips die 10 jaar achter lopen, of in-your-face bangmakerij, gemiste kansen: het luisteren naar mensen die achteraf een totaal ander agenda bleken te hebben is nefast voor uw welzijn.
Je wordt er als Jan met de pet, vooral teneergeslagen van al die berichten, terwijl anderen op die aandacht minister worden of een of andere industrie-zetel te gaan bekleden aan een enorm salaris.
Men duwt intussen de mensen dieper naar omlaag in de krabbenmand, met al die halve waarheden (let op : ze liegen haast nooit, ze verzwijgen een stuk van een verhaal, ze filteren er alles uit dat te moeilijk uit te leggen is, of niet in de kraam past van de broodheren achter deze persgroepen…)
Men duwt die mensen zo ver zelfs, dat velen niet langer weten waar de boven- of onderkant zich bevindt.
Die mensen spartelen maar wat, in angst en duisternis, terwijl de industrie van de begeleiders, zelfhulp-auteurs en webinars hun molen laten draaien om de komende maand hun rekening te kunnen betalen met uw angst, schaamte en de drang naar begeleiding.
De rest staart verder naar TV, mensen aanklampen om begrip en gelijkgestemde drones of zoals ik ze ben gaan noemen: “Dead Stare people”.
Ze worden in de complot-wereld soms wel NPC’s genoemd (non-playing characters).
Al is dat een term die er nog van uit gaat dat deze mensen in een goed uitgewerkt script meedraaien met texten die een sfeer moeten scheppen. Het zijn geen non-players alleen voor mij, het zijn geen “characters” meer.
De personages in een game zijn bij voorbeeld (om Diablo IV even te gebruiken als illustratie)
Met het grote verschil dat je in zulk spel zelf de keuze maakt om interacties te hebben met NPC’s, en je in het echte leven deze rondwandelende random scripts ongevraagd op je bord krijgt gesmeten (collega’s die vragen “Hey hebde gisteren XYZ gezien op TV?” of “Da’s nogal iets met dien duikboot hé” of bij de bakker; “Nogal iet met dien Toemawlàànd eej”.
Fata Morgana
Deze samenleving is dan ook een fata morgana van eindeloze mogelijkheden waarin iedereen een weg moet zoeken, met vallen en opstaan. Dat is het leven. Jammer genoeg zijn er velen die zich làten leven. Net als een karakter in een spel, spelen ze mee in een script dat niet eens een groter doel dient. Ze lezen niets af, maar herhalen en verplaatsen lucht en klank op de tonen van wat er op TV werd gezegd. Een lichte variant is weggelegd voor de (meer in de Lente parende, dikkere duimen hebbende, en in kleinere groepen rondhangende) “Homo HLNscrollucum”, die steevast een smartphone bij hebben en daar de HLN app van DPG media op hebben staan om zogezegd op de hoogte te blijven van wat er zoal gebeurt in de wereld.
Wanneer er een zanger van de trap valt, of een nieuw Studio 100 project gelanceerd wordt, zijn ze er dus snel bij om als eerste (samen met die miljoen anderen) iets te weten te komen en alvast hun tickets te bestellen.
Je hebt ook maar wat apps als instagram, snapchat, tiktok of facebook te openen om een oneinige stroom aan al-dan-niet-oprecht geluk te zien afgebeeld worden.
Kittens, vrouwen in bikini met toegeknepen valse-lach-ogen, cocktails, broodjes ham-kaas, close-ups van perfect “ge-plate” maaltijden die er vooral goed moeten uitzien om insta’ble te zijn, maar evengoed perfecte uit graniet gemaakte mannenlijven in een fitnesszaal die om 14h op een dinsdag niets beters te doen schijnen te hebben dan een volgende gewicht bij te plaatsen om dit op te tillen terwijl er anderen op staan te kijken in opzichtige merkkledij.
Tijdens de maanden juli en augustus moet je hier de draaimolen aan festivals en VIP-arrangementen of waterval-op-de-achtergrond foto’s ook bij nemen, naast de obligatoire yoga broek poses en mensen die vanuit een randgemeente van Antwerpen toch even over en weer vliegen naar de Galapagos eilanden, waar ze beter zouden wegblijven teneinde de natuur met rust te laten.
Buiten dat perceptie-van-geluk-syndroom zijn de meeste mensen dus minder gelukkig hierdoor. Ze kruipen maar wat rond in diezelfde mand, ze komen niet rond, hebben geen doel in het leven, of vragen zich af wat hun nut nog is zeker wanneer ze al die mooie, beroemde, getalenteerde mensen zien opduiken overal.
Ze hebben ook blijkbaar vele angsten. Aangewakkerd door medicatie, media en matige jobs.
Onder al die oppervlakkigheden, hypes en poses zit er dus veel ellende, maar vooral dus angst. Dat weet een redactie als die van “De Standaard” maar al te goed.
Vooral bij de consumenten (ook wel kijkers, lezers, volgers, subs genoemd) is de angst vele malen hoger dan bij de makers van al dat fraais.
Poseren bij een bord vol vegetarisch voedsel in de perfecte kleurschakeringen tijdens het perfecte gouden foto-uur aan een strand kan dan wel stress veroorzaken voor de makers, de klikkers, kijkers en volgers hebben een grotere angst om aan de statusdrang te blijven voldoen.
Ze willen immers ooit eens uit hun job als verkoper, assistent-whatever, kassier, broodjes-van-de-Panos smeerder of personeelsadministratie, en ze willen ook op datzelfde strand liggen.
Ze komen echter nooit verder, omdat ze een krab zijn, en de enige manier om uit die mand te geraken, is via een mooi geschikt bord, met peterselie, look en wat kaassaus en een bijpassende wijn.
Een echt verdedigingsmechanisme is er niet, behalve het verder volharden in de boosheid, en “het krab-zijn” volledig in de schaar nemen (pun intended).
Velen doen dat met verve, waardoor ze een echte negatieve impact hebben op de maatschappij die dan terug gerapporteerd wordt aan henzelf als deelnemer. Super meta, en super relevant, want je draagt zelf bij tot de gerapporteerde angst en schaamte die je zelf door de media aangepraat kreeg.
Ze leven niet zomaar in een krabbenmand, ze leven in de slèchtste krabbenmand van allemaal,… en ze haten looksaus nog voor ze er in gebakken worden; en het is de schuld van de zee,…
… daar hebben we het in het volgende deel over.
Deel 2 :
deadeyes