Het Vlaams data-nutsbedrijf : fatal error
Een stuk over de "data-oogst" die ongezien op de achtergrond vorm krijgt in #Databankland Vlaanderen, en waar nu nog tegen te vechten valt.
Uw Vooruitgang sucks
Ik ben niet tegen “vooruitgang”, wel tegen het oneigenlijk gebruik van dit woord.
Wie kritiek uit, is meestal “tegen de vooruitgang”, wie met de duim omhoog naast Jan Jambon poseert of een app ontwikkeld is per definitie “pro vooruitgang”. Wanneer je echter iets dieper graaft, en kijkt naar wat er in andere landen gebeurt, zie je echter dat een paar slimme zakenmensen en hun politieke kornuiten, een systeem opzetten waar een totalitair regime alleen maar van kan dromen, en er uw en mijn tax geld nog voor in de plaats krijgen ook, samen met een boel zeer, zeer oppervlakkige media-aandacht.
Deze uiteenzetting is bedoeld om enig debat op te wekken, en om de voorstanders uit hun schelp te lokken, want ze zijn iets te hard aan het berusten op het makkelijke verteerbare marketing verhaaltje van “itsme”.
Echte vooruitgang, in mijn opinie, wordt pas gemaakt wanneer je durft verbanden leggen tussen technologie, durft voorlopen, experimenteren en desnoods hele steden heraanlegt en distributie systemen aanlegt, uw monetaire en socio-economische oude beerputten durft aanpakken en de structuur van je maatschappij durft aanpakken. Wanneer je dàt doet, in combinatie met echte technologische hoogstandjes, dan kan je zeker m’n duim omhoog verwachten, en ga je vanzelf een enorm deel van de bevolking (ook zij die niet snappen wat er gebeurt) mee krijgen. In plaats van de huidige situatie waar bejaarden of mensen die “niet mee zijn” worden data-gediscrimineerd via klantenkaarten, apps en gemiste info, of gewoon worden beschimpt door personeel van hun gemeente of de kassier van de lokale supermarkt omdat ze “niet modern” zijn.
Veelal zijn deze mensen moderner dan de volgzame koeien die deze kritiek uiten, alleen al omdat ze niet gewoon de marketing van bedrijf of gemeente na papegaaien als een bende idioten.
Data-nuts
De eerste vraag is natuurlijk al, of een staat, een regiootje of een stad, op zich al tot de kerntaak heeft om data te beheren op een actieve manier. De genummerde taxslaven, ook wel “burgers” of “matekes” genoemd, zijn voor de overheden in dit land niet echt meer dan het rijksregisternummer.
Of u nu Bart, Mieke, Rashid of Juan noemt, uw “85.06.12-123.12” nummertje is wat er echt telt, althans voor de staat op zicht (taxatie en sociale zekerheid).
Het is mijn mening dat een staatssysteem op zich al niet hoeft te bestaan (de paradox is dat we al technologisch ver genoeg staan om deze zaken gefaseerd te vervangen door meer efficiente zaken). Deze mening laat ik verder achterwege in dit stuk, en zelfs los daar van kan je een punt maken dat een staat op zich, perfect diensten aan de inwoners en tax-betalers kan leveren zonder de identiteit op te zetten zelf.
De ingave van het rijksregister nummer en de toekenning er van gebeurt door de staat zelf momenteel. Laat nu net dat nummertje o-zo belangrijk zijn. De e-id kaart die u daar bij krijgt -eh- betaalt (want in ons land betaal je apart extra bij om je identiteit door de administratie te laten genereren, bovenop je tax), bevat een boel gegevens, en kan vergezeld van de persoonlijke pincode gebruikt worden om iets te ontgrendelen of te tekenen. Die code werd door de burger/taxkoe ingegeven op een kastje dat aan 1990s computers hing op de gemeente-administratie trouwens. Over dat aspect ga ik het zelfs niet hebben, want dan moeten we ook in gaan op de totale nitwits die met een archaïsch systeem moeten werken van de stad of gemeente en waar men meestal er niet in slaagt om zelfs de basis-veiligheid te garanderen van hun IT materiaal. Maar goed, we zitten dan ook in een land waar men box-movers van Secutec meestuurt op elke handelsmissie in plaats van echte koplopers op technologisch gebied een kans te geven, … misschien heeft het feit dat de topman van dat bedrijf een N-VA politicus is in Aartselaar, er iets mee te maken, … wie weet, “hij kent meneer Jambon” waarschijnlijk.
Wat ons bij de Vlaamse regering brengt, en een opvallend stukje in haar septemberverklaring van September 2020 (hier na te lezen op de site van hun dikke vrienden van VOKA).
Daarnaast richten we een Vlaams data-nutsbedrijf op. Een data-nutsbedrijf is een intelligente verkeerswisselaar van data die er voor zorgt dat er een gelijk data-speelveld is voor alle publieke en private spelers binnen aangesloten ecosystemen. Het vertrouwen in de data-economie wordt geborgd door een neutrale derde partij – het nutsbedrijf – op te richten die data-deling binnen verticale sectoren kan opzetten zonder dat bedrijven, organisaties en overheden in dit ecosysteem de controle over de toegang tot hun data verliezen. Data is de grondstof van de nieuwe maatschappij
In bovenstaande quote uit deze verklaring zien we het idee om dus een nutsbedrijf op te richten, zoals destijds voor de aanleg van een kabelnetwerk gebeurde. Hopelijk verkopen ze het dan ook niet (zoals bij Telenet en de intercommunales) uit aan een Amerikaanse firma, om nadien alles terug te laten huren door de “burgers”.
Allereerste probleem is al “een neutrale derde partij”.
Welke garantie hebben we over de neutraliteit van zulke firma of organisatie? Wanner er geen openbaardheid van bestuur wordt toegepast, is het nogal onduidelijk voor de burgers (largest stakeholder zoals men dat zegt, want het is ons geld en onze data!).
Een tweede probleem is de oude one-liner dat data de nieuwe grondstof is. Iets dat ik al las in het fantastische boek “Database nation” uit 1998 trouwens, maar ok, we zijn in Vlaanderen dan ook met politiekers opgezadeld die onder de noemer trage molens vallen, en waar men gemiddeld 10 jaar achter staat.
In dit geval heeft er waarschijnlijk iemand bij een kabinet als verjaardagscadeau het boek “Survaillance Capitalism” gekregen en wilden ze even modern doen tegenover hun minster. Wie weet.
Data is niet echt de nieuwe grondstof, volgens mij, maar wordt dat wel wanneer je toelaat dat data pas nut heeft als het “opbrengt”.
Data op zich kan nuttig gebruikt worden, zonder dat individuen schrik moeten hebben om er nadeel van te ondervinden.
De vroegere voorstellen in begin jaren 2000 om infomediaries op te richten (soort kluizen met je digitale gegevens, waar je dan zelf kon kiezen wat er werd gedeeld en wat niet) is ook al oud intussen.
De burgers weten het misschien nog niet, maar al deze ideeën zijn al minstens 10 à 20 jaar oud, en zijn allerminst “vooruitgang” te noemen wanneer ze vorm krijgen in een kabinet, de achterkamer van een Antwerps restaurant, of in een vergaderzaal van een grootbank.
Het feit dat de Vlaamse overheid hier snel een voorsprong wil opbouwen heeft niet zozeer te maken met dienstverlening naar de burgers toe, maar alles met het zoveel mogelijk winst laten maken van hun kliek volgens mij. Anders laat je dit meer open en transparant opbouwen. Op gebied van transparantie heeft vooral N-Va niet echt een goed palmares - kuch landinvest kuch - al staan de andere partijen er ook maar bij voor spek en bonen.
Dat er niet meer politici hier echt in duiken en een eigen mening over vormen, is ook zeer vreemd. Hier valt nochtans heel wat over te zeggen, zeker wanneer je bij voorbeeld een meer links-georiënteerde partij bent. Maar helaas, het blijft erg stil hierover bij hen, er is nochtans genoeg literatuur over en voorbeelden uit het buitenland waar je koude rillingen van krijgt (Indië met hun vinger-afdruk databank bij voorbeeld).
Contra
Laat ik in snel tempo (en in’t kort) ingaan op enkele tegenargumenten, die op te werpen zijn tegen zulk Vlaams data-nutsbedrijf.
1) Vlaanderen heeft dit volgens mij totaal niet als haar kerntaak toe te eigenen. Je kan dit misschien op Europees niveau doen, of Belgisch, maar Vlaanderen op zich, … ik zie echt niet in waarom dat nodig is. Plus, dat dan de macht over dit nutsbedrijf, net als bij andere “nutbedrijven” snel in bepaalde handen terecht zal komen.
Kijk naar wie er aan het hoofd staat van andere instanties, met “Louche Luc” bij VRT, of de olijke bende die bij NMBS bezig zijn, of evengoed bij de echte nutsbedrijven zoals Fluvius en Elia. Altijd mooi om zien hoe veel gezichten tot decennia lang na verbrand te zijn geweest in een of andere rare zaak, toch weer opduiken in al deze organisaties. Jambon heeft op dat punt, z’n eigen zitje al vast verzekerd denk ik, ik durf de donder op zeggen dat hij tegen 2026 in dat data-nutsbedrijf zetelt als bestuurslid.
Zulke organisaties worden al snel een draaimolen voor “uitbol-postjes” waarbij de visie en zeker de benodigde technische kennis (no pun intended) ver te zoeken is. Voor je erg in hebt, zit Siegfried Bracke in zo’n raad van bestuur, en krijg je bij elke e-ID meteen een filmticket om z’n eigen autobiografische kunstfilm te komen bekijken.
Kortom : neen, Vlaanderen is niet het bestuursorgaan om zulk data-nutsbedrijf op te zetten, we hebben al vette postjes genoeg, en het gaat niets of niemand “vooruit” helpen.
2) Het tweede probleem gaat over de macht van de burgers die volledig lijkt te verdwijnen. (dat heeft voor- en nadelen uiteraard)
Wanneer je de inhoud naleest in het regeerakkoord en de septemberverklaring, is het duidelijk dat mens een soort data-versie van de kruispuntdatabank wil zijn.
Het probleem hiermee is dat er “input” nodig is, en dan zie je dat men dar vooral regelrecht een verkeerswisselaar wil zijn tussen de verschillende organisaties, overheden en privé firma’s. Nergens wordt er technische zelfs maar een burger vernoemd! We zijn dus niet meer dan dat rijksregister nummer?
De overheden moeten vooral geen controle over deze data verliezen, staat er,… maar van de burger, geen sprake. Meer nog: de echte input van uw gegevens, bij voorbeeld uw nieuwe adres na een verhuis: zal dus gebeuren via oa. de post, de gemeente en een aantal firma’s (electriciteitsleverancier, internet, enz…).
De ingave van de gegevens naar dit nutsbedrijf houdt blijkbaar nergens rekening met een scenario waar burgers enige macht overhouden.
Iemand verandert je gegevens op een dienst, en dan? Boem: de database in.
Burgers moeten staalharde garanties krijgen hierover!
Wanneer eender welke dienst die in dit “ecosysteem” zit de ingave volledig controleert en beheert, gaat dit automatisch tot een database-politiek leiden. In blockchain tech gaat het dan eerder over het “oracle” probleem, waarbij er vroeg of laat toch iemand de echte real-life toestand zal moeten verifiëren, voor je het definitief als data kan aanvaarden. Gezien vele administraties (vdab, gemeente, …) nu al nauwelijks oog hebben voor de mensen achter het rijksregisternummer, wat gaat het dan zijn wanneer deze organisaties in het data-nutsbedrijf ecosysteem vertoeven?
Ik kan u alvast garanderen dat u als burger, niets meer zal zijn dan een nummertje, dat zelfs geen kans meer krijgt om aan een balie iets uit te leggen, laat staan te weten tegen wie je je moet richten.
Ambtenaren zijn verslingerd ook, op dit soort muren optrekken. Hoe minder ze met “het plebs” moeten in contact komen, hoe beter. Velen zullen dan ook heerlijke taartjes zitten eten in allerlei meetings, terwijl u achter uw smartphone scherm gilt uit pure onmacht.
Waarbij de macht van een lokale overheid (gemeentes) enorm toeneemt. Met geen woord wordt er gerept over eventuele garanties voor de burger in het regeerakkoord of voorstel. Het “nutsbedrijf” levert dus enkel nut voor zichzelf en hun ecosysteem, wie daar dan ook moge in zitten.
Een volgende stap, na het in de maag splitsen van een burgerprofiel en een data-nutsbedrijf, is het aanleggen van Smart Cities.
Hoe ‘smart’ zo’n stad nog kan zijn, wanneer je weigert je hele distributie netwerk overhoop te halen, en de helft van die stad zou moeten slopen om er iets nuttigs mee te doen, is me een raadsel, maar ok. Ook hier staat men 50 jaar achter, aangezien zelfs Renaat Braem destijds al duidelijk maakte dat onze steden op de foute manier groeiden en de auto’s er overal gingen overheersen, ten koste van distributie en groen. De man heeft op dat vlak alvast, dik gelijk gekregen (ook al had hij een lichte nijging naar megalomane projecten).
Een smart city in Vlaanderen, zou ik graag zien gebeuren; maar begin dan met een experiment: waarbij je een autovrije stad hebt met ondergrondse hypermoderne distributie en een nadruk op ontwikkeling en vrijheid, in plaats van de zoveelste moderne sticker om over een boel lintbebouwing en walgelijke uitverkoop te kleven.
Je bouwt geen smart city door op elke hoek van de straat een camera te plaatsen die eigenlijk niet werkt, de lucht door de meest vervuilende chemiefabrieken te laten vergiftigen en er de roltrappen van elke metro nooit te laten functioneren.
Het idee alleen al, dat de burgemeester van Antwerpen z’n stad een Smart City noemde was ronduit lachwekkend, en toont nog maar eens dat vele Vlaamse politici moderne lingo oppikken op een of andere reportage maar daar dan verder weinig meer van bakken dan een stamelende, schuchtere, herhaling van die woordjes.
De subsidies zullen waarschijnlijk al klaar liggen. En daar horen mooie moderne woordjes bij. Wat zijn ze smart, met hun ecosystem en playfields. F*ck toch een eind off bende heidekneuters.
3) Wanneer we de voorzichtige stappen in de richting van dit data-nutsbedrijf bekijken, zijn het vooral de grootbanken en de telco’s die hier alvast begonnen met de Itsme-app. Voor authenticatie zijn er al en aantal jaren een waaier aan oplossingen, maar velen daarvan zijn weinig bruikbaar voor de gemiddelde gebruiker.
Deze drempel verlagen, kan je op vele manieren (ik ben zelf voorstander om vooral met yubikey of andere betrouwbare hardware keys te werken).
De Itsme-app, staat voor mij een beetje symbool voor alles dat mis gaat met deze aanpak in aanloop naar zulk data-nutsbedrijf.
Hoofdprobleem is hier de initiatiefnemers van “Belgian Mobile ID” : het telecom duopolie van Telenet en Proximus vooral (beiden niet echt de Prima Donna's van onze bedrijfswereld wanneer het aan komt op fideel zijn tegenover de burgers) samen met een reeks grootbanken.
U weet wel, de privé firma's die niet alleen boven de wet staan, miljardenfraude mogen afkomen en al 80 jaar de kleine man leegschudden, bedotten, valse aandelen verkopen (zie: Superclub) of gewoon zwart geld witwassen voor grote klanten - KBLux) om vervolgens alles af te kopen en hun bevriende minsters in het veld te sturen om hen uit de wind te zetten.
Die mensen dus, worden als onboarding-vehikel gebruikt.
Telco's en banken mogen dus vooral voor de meest in het oog springende, meest opgedrongen en meest voor de hand liggende "app" zorgen. Die dan ook nog eens de sleutel of voordeur zal vormen voor de rest van het data-wespennest.
Dit zal dus de app zijn die elke Jan-met-de-Pet zàl gebruiken om zich te identificeren. Moest nu ook De Lijn en INEOS nog meedoen, zouden we de perfecte cocktail voor de "app from hell" hebben denk ik, maar goed, laten we ze niet op ideeën brengen.
Technisch rammelt dit ding aan alle kanten, met de twee meest zorgwekkende items: het gebruik van fucking SMS als initiële leverancier van de code (serieus… what the actual f***) en dan de manier waarop de bankkaarten van deze grootbanken als “bewijs” moeten dienen, of eerder als frontje, voor je eigenlijke e-ID.
Dit laatste toont ook weer de “meten is weten” mentaliteit, waarbij een of andere ingenieur er waarschijnlijk domweg van uit ging dat iedereen die een bankkaart heeft, dus ook wel een correcte e-id heeft getoond daar.
In principe is dat misschien ook zo, al zijn er een boel uitzonderingen op, die vooral door “oneerlijke types” kunnen gaan gebruikt worden, of waar mensen dan weer enkele weken als uitzonderingen worden gemarkeerd in de heilige databank.
Uw A.I gaat het er ook niet uitvissen neen, omdat het nu eenmaal steunt op ingegeven data, en deze data al van bij het prille begin niet correct is.
Ik zelf heb zo nog altijd een Itsme account met een onbestaand adres blijkbaar… “computer says no”.
U kan zelf eenvoudig nagaan hoe erg dit systeem rammelt, wanneer u net bent verhuist, en zich dan naar een automaat begeeft (want de mensen aan het loket doen zo’n dingen al lang niet meer) om je e-id te laten scannen om daarna een itsme-account mee aan te maken. In theorie, op die mooie uitgemapte apps die men dan voorstelt in een vergaderzaal, klikt dat allemaal naadloos in elkaar, vooral omdat men puur vanuit API’s denkt, waar men data-points gaat ophalen en er wat voorgekauwde functies voor de meest voorkomende scenario’s uit laat voortvloeien.
Dat er x-percent mensen naast die scenario’s vallen, zal hen een worst wezen, en dat kan dan wel weer rechtgezet worden bij de volgende aanbesteding zeker?
4) De aanpak van heel deze data-graai is vooral gebaseerd op veel marketing lucht en zever heb ik de indruk. Alles gaat makkelijke, vlot, bereikbaar, transparant, open-source en yadda yadda …
De realiteit van al die voor de leek goed klinkende termen (zeker open-source:) is dat je eigenlijk verbergt dat je een goeie sappige, (theoretische) hamburger tussen een zeer oudbakken beschimmeld broodje stopt. Om vervolgens vooral bezig te zijn over hoe smakelijk de saus en de hamburger zelf wel is. Maar te zwijgen over de rest.
Ik geloof zelfs wel dat er bij het pure middenstuk van dit data-nutsbedrijf een technische oplossing kan zitten die op zich (losstaand) goed kan werken. Net zoals een databank op zich goed kan werken. Er zijn een reeks identity-providers en back-ends die deze technische zaken zeker kunnen waarmaken.
Maar dan nog, heb je een nagenoeg perfecte hamburger, tussen een beschimmeld broodje gelegd, door aan de bodem de banken en telco’s de inflow (en keys) te laten verzorgen, en aan de bovenkant allerlei instanties de data te laten raadplegen die zelf beter eerst hun zaken op orde zouden brengen. (zie: VDAB, gemeenten, stadsdiensten, Elia, Proximus/Telenet …)
Iemand stuurde me het voorbeeld van Solidproject door. Een iets dat ik enkele jaren terug zag verschijnen voor het eerst, en op zich een goed technisch idee is.
Ook daar is de omkadering niet duidelijk, inzake Vlaamse data nutsbedrijf. Geen ze zelf provider spelen? Gaan ze echte onafhankelijke keuzes toelaten, of gaat er een bepaald stuk van deze technologie voorgekauwd worden met ‘een laagje eromheen’, net zoals we zagen bij de corona-tracing app. Veel vragen, die denk ik mogen gesteld worden.
En neen, ik ben geen expert inzake de implementatie van deze technologie. Ik heb interesse, ik ken de technische kant voor een groot stuk, maar ik kan bij voorbeeld niet weten wat de invulling concreet gaat zijn. Voor mijn part, zou het liefst volledig staats-onafhankelijk lopen, en moet de burger zelf toelating geven aan de instanties om bepaalde zaken te mogen inkijken.
Ik kijk ook uit naar de externe audits en security checks die hopelijk gaan gebeuren op de eigenlijke echte apps die we opgedrongen gaan krijgen.
De on-ramp voor deze data is voor mij het grootste probleem. En da's niet enkel van technische aard, maar ook van marketing oorsprong.
Hier komt het aloude excuus, dan ook vaak naar boven door de voorstanders.
Hetzelfde excuus dat trouwens voor ronduid slechte duiding op TV wordt gebruikt (“je moet toch niet kijken hé”.
Waar het dan klinkt: "Je bent toch niet verplicht die Itsme te gebruiken hé" is dan het laconieke antwoord wanneer je durft kritiek te uiten.
Terwijl dit soort gladde palingen uiteraard maar al te goed weten dat de marketing, en de omkadering voor de onboarding van nieuwe gebruikers op zulke manier in elkaar zit, dat er nauwelijks mensen gaan zijn die andere opties gaan zoeken.
Zeker in't begin zal dit gewoon één app, één speler zijn…. eens de gewoonte ingezet is, gaat er achteraf voor eventuele alternatieven toch geen al te grote markt zijn, om deze achterstand nog ooit echt in te halen.
Je kan dan bij wijze van spreke wel klagen dat de Standaard boekhandel op niks trekt, en dat je "niet verplicht bent daar boeken te kopen", maar wanneer je die opmerking maakt zijn natuurlijk 95% van alle gewone boekenwinkels al lang verdwenen of over gekocht.
Bij de Itsme-app, gaat het om veel, veel meer dan "effe handig inloggen". They f'ing own your ass, zeker wanneer er een “ecosysteem” opgezet wordt waar de meest faceless, inefficiente en ronduit anti-burger instanties die er bestaan, al hun data gaan kruisbestuiven naar elkaar toe, zonder dat de burger er nog macht over heeft, geen transparantie krijgt of op openbaarheid van bestuur kan beroepen en waar de buitenwippers aan de deur de grootbanken zelf zijn.
Ga me ook niet vertellen dat er bij de “in crowd” van deze bedrijven geen mensen gaan zitten met ongebreidelde toegang, waarbij tegenstanders van dit naar mijn mening, totalitaire regime, al snel de prijs gaan betalen.
Het gaat hier niet langer om een klantenkaart van een supermarkt of andere data die eigenlijk niet veel voorstelt, het gaat hier om: ons (reeds opgeheven) bankgeheim, financiële geschiedenis, lonen, sociale zekerheid, gezondheidszorg, identiteit (onze echte identiteit, niet die Vlaamse identaire verzinsels), onze biometrische gegevens en ook onze meta-data.
Dat laatste wordt ook totaal uit het oog verloren, zelfs met ‘geanonimiseerde’ data, is er een schat aan informatie over de mensen bijgehouden door deze instanties. Van onze locatie, bewegingen, contacten, enz…
De staat heeft hier geen zaken mee! En zulk nutsbedrijf is dan ook niets meer dan de uitvoerer van een verder data-verkrachting van de eigen burgers in mijn opinie. Geleid door een regime dat zeer, zeer tuk is op het doorverkopen van data, of het gebruiken van informatie tegen haar eigen inwoners.
Wie Jambon en Co vertrouwt met dit idee, is ronduit naïef. Wie hen actief verdedigt, is waarschijnlijk een api-bouwer, NVA’er of een bank-werknemer, al de anderen hebben gewoon geen reden om dit spul niet volledig te wantrouwen.
Wat is de exacte technische invulling?
Waar zit onze zogenaamde politieke oppositie in deze?
Krijgen we transparantie?
Krijgen de burgers enige zeggenschap?
Wie gaat deze “derde” organisatie oprichten?
Openbaarheid van bestuur anyone?
deadeyes